Geleneksel Zekâ ve Strateji Oyunu

Togyzqumalaq, Toguz Korgool, Mangala / Göçürme (Kazakistan ve Kırgızistan ile Ortak Dosya)

Mangala/Göçürme oyunu, genellikle iki kişi tarafından oynanan ancak iki grubun birlikte oynamasına da imkân sağlayan Türk strateji vezekâ oyunudur. Oyun toprağa kazılacak çukurlarda oynanabileceği gibi oyun için tasarlanmış tahtalarda da oynanabilir. Her yaştan oyuncunun oynayabileceği bu oyunun amacı, oyuncuların en çok taşı toplamasıdır. Oyunda taş yerine tohum ya da tane de kullanılabilir. Oyun, oyuncu sayısına ve oyunun çeşitlerine göre iki, üç ya da dört sıralı çukurlarda oynanabilir. Taşlar oyunun kurallarına göre çukurlara dağıtılır ve en çok taşı toplayabilen oyuncu oyunu kazanır. Oyunun süresi de oyunculara ve oyunun kurallarına bağlı olarak değişir.

Osmanlı döneminde özellikle saraylarda, hanlarda ve cami avlularında oynanan Mangala/Göçürme oyunu, sosyalleşme ve kültür paylaşımı araçlarından biri olarak görülmüştür. Bu durum, Osmanlı dönemine ait pek çok tasvir ve resimde de izlenebilmektedir. Şanlıurfa’da Göbeklitepe’de bulunan taşa oyulmuş mangala tahtasına benzer oyun alanları ile birlikte oyunun tarihi de insanlığın en eski dönemlerine kadar götürülmektedir. Bugün ise mangala oyunu, her yaştan oyuncunun evler, okullar, kurslar, geleneksel kutlama alanları gibi farklı mekânlarda her an oynayabilmesi bakımından sosyalleşme ve kültür paylaşımı işlevini sürdürmektedir.